| zobacz strony |
|
• encyklopedia broni • kalendarz historyczny • prywatny portal internetowy • cmentarze I wojny • katalog monet • galeria zdjęć |
| MOCARSTWO W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ |
| JAGIELLONOWIE |
|
Jagiellonowie, dynastia panująca w Polsce, Wielkim Księstwie Litewskim, na Węgrzech i w Czechach w XIV-XVI w. Jej założycielem był Władysław II Jagiełło, syn Olgierda, wnuk wielkiego księcia litewskiego Giedymina. W 1377 objął on władzę zwierzchnią na Litwie, w 1386 (po poślubieniu Jadwigi) został powołany na tron polski. W 1440-44 i 1490-1526 Jagiellonowie zasiadali na tronie węgierskim (król polski Władysław III zw. Warneńczykiem, następnie syn Kazimierza IV Jagiellończyka - Władysław II Jagiellończyk oraz jego syn - Ludwik II), a w 1471-1526 na tronie czeskim (również Władysław Jagiellończyk i Ludwik II). Na przełomie XV i XVI w. cztery państwa jagiellońskie obejmowały obszar od Dźwiny na północy po Adriatyk i Sawę na południu oraz od górnej Wołgi na wschodzie po Las Czeski na zachodzie. Wszystkie państwa Jagiellonów były wielonarodowe. Rozległe ziemie Jagiellonów były narażone na ataki z zewnątrz. Wielkie Księstwo Litewskie zajmowało obszary ruskie, o które toczyło walki z księstwem moskiewskim. Węgry były atakowane przez Turków, a rywalizacja między Jagiellonami a Luksemburgami, a następnie Habsburgami o ziemie czeskie i węgierskie przyczyniła się do tego, że popierali oni Krzyżaków w ich walce z Polską i Litwą. Na zjeździe w Wiedniu w 1515 król polski Zygmunt I Stary, król czeski Władysław Jagiellończyk oraz cesarz niemiecki Maksymilian I Habsburg podpisali traktat zobowiązujący do zawarcia małżeństw między dziećmi Jagiellonów i Habsburgów; na mocy tego traktatu w wypadku śmierci Ludwika Jagiellończyka trony czeski i węgierski przypadały Habsburgom. Nastąpiło to w roku 1526, kiedy Ludwik Węgierski zginął w bitwie pod Mohaczem. W Polsce polityka wewnętrzna Jagiellonów oscylowała między popieramien magnaterii a współpracą ze średnią szlachtą. Sukcesem Jagiellonów było doprowadzenie do trwałych i umacniających się związków Polski z Litwą przez ujednolicanie różnych instytucji państwowych. W drugiej połowie XV i w XVI w. Jagiellonowie byli skoligaceni z wieloma rodzinami monarszymi, byli jedną z najpotężniejszych dynastii i skutecznie rywalizowali z Habsburgami o prymat w środkowej Europie. Bliski kontakt z krajami zachodniej Europy przyczynił się do rozkwitu nauki, kultury, i sztuki renesansowej w państwach jagiellońskich. Dwory Jagiellonów stały się ośrodkami mecenatu kulturalnego. Ostatnim władcą Polski i Litwy z dynastii Jagiellonów był Zygmunt II August. Syn jego siostry Katarzyny Jagiellonki, Zygmunt III Waza, objął jako potomek Jagiellonów tron polski i zapoczątkował panowanie dynastii Wazów w Polsce. [literatura:] • Encyklopedia szkolna. Historia. Warszawa 1993. |
| reklamy |
|
|