POCZET KRÓLÓW I KSIĄŻĄT POLSKICH wstecz
menu:
Piastowie
Władcy dzielnicowi
Obce dynastie i Piastowie
Jagiellonowie
Królowie elekcyjni
Okres zaborów

strona tytułowa

zobacz strony
encyklopedia broni
kalendarz historyczny
prywatny portal internetowy
cmentarze I wojny
katalog monet
galeria zdjęć
rozbicie dzielnicowe, dynastia Piastów:
BOLESŁAW V WSTYDLIWY BOLESŁAW V WSTYDLIWY
 urodzony 21-06-1226
    zmarł 07-12-1279
    tytuł książę polski
      żył 52 lata
   ojciec Leszek Biały
    matka Grzymisława
Bolesław V Wstydliwy: książę krakowski i sandomierski 1243-1279.


• BIOGRAFIA: BOLESŁAW V WSTYDLIWY
[Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa 1968 s.61-62:]
Bolesław V Wstydliwy (1226-1279), książę sandomierski od 1234, krakowski w latach 1243 - 1279. Syn księcia polskiego Leszka Białego i księżniczki łuckiej Grzymisławy, po zamordowaniu ojca w Gąsawie w 1227 został adoptowany (12128) przez księcia poznańskiego i gnieźnieńskiego Władysława II Laskonogiego, a następnie opiekę nad nim zgodnie z porozumieniem z Grzymisławą przejął książę śląski Henryk I Brodaty. Na podstawie porozumienia Henryka i księcia Konrada I Mazowieckiego z 1233 Bolesław otrzymał księstwo sandomierskie, gdzie rządził wspólnie z matką. W 1239 ożeniony został z Kingą, córką króla Węgier Beli IV, co umocniło pozycję Bolesława wobec innych książąt pololskich, a Beli przysporzyło sprzymierzeńca w jego planach restytucji w Haliczu władzy swego brata, księcia halickiego Kolomana, męża siostry Bolesława Salomei. W 1242/43 opozycja rycersko - możnowładcza przeciw Konradowi Mazowieckiemu (który opanował Krakowskie po najeździe tatarskim w 1241 i śmierci księcia Henryka Pobożnego) powołała Bolesława na tron krakowski. Po klęsce Konrada pod Suchodołem (1243) Bolesław opanował całą Małopolskę, utrzymując ją mimo najazdów Konrada (1244, 1246). Śmierć Konrada (1247) pozwoliła Bolesławowi ułożyć pokojowe stosunki z jego synami i umocnić swą pozycję. Pod naciskiem biskupa krakowskiego Prandoty Bolesław wraz z możnymi świeckimi musiał w 1252 i 1254 uznać wyłączność sądów kościelnych w sprawach, w których choćby jedna ze stron należała do duchowieństwa (z wyjątkiem spraw o posiadłości ziemskie). Do uznania tego przywileju sądowniczego (privilegium fori) doszło w warunkach egzaltacji religijnej wywołanej kanonizacją św. Stanisława (1254), która umocniła tradycyjne pierwszeństwo Krakowa w polskim życiu politycznym, mimo upadku instytucji księcia zwierzchniego. Pozycję Bolesława wobec innych książąt polskich wspierało jego przymierze z Węgrami, czyniące go przywódcą silnego stronnictwa prowęgierskiego, umocnionego więzami małżeńskimi (księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego z córką Beli IV Jolantą, 1256; księcia sieradzkiego Leszka Czarnego z wnuczką Beli Gryfiną, 1265; księcia Lwa, syna króla halickiego Daniela z córką Beli Konstancją, 12151/52). Także sama wielkość połączonych księstw krakowskiego i sandomierskiego stwarzała przewagę Bolesława nad pozostałymi książętami dzielnicowymi. Znalazło to odbicie w nazywaniu Bolesława za granicą wielkim księciem polskim. Taka sytuacja ułatwiła B. i Prandocie rokowania i zawarcie pokoju z władcą czeskim Przemyślem Ottokarem II, przeciwko któremu Bolesław walczył wraz z królem halickim Danielem w 1253, popierając dążenia Beli IV do zdobycia Austrii po śmierci ostatniego władcy z austrickiej dynastii Babenbergów (1246) przeciw zmierzającemu do tego samego celu Przemyślowi Ottokarowi. Jednocześnie atmosfera zabiegów o kanonizację doprowadziła do odnowienia myśli o polskiej misji chrystianizacyjnej. W 1253 arcybiskup gnieźnieński Pełka konsekrował biskupa misyjnego Litwy. Podjęta przez Bolesława próba utworzenia w oparciu o franciszkanów w Łukowie nowego biskupstwa dla misji na terenie Jaćwieży i Polesia natrafiła na opór zainteresowanych czynników kościelnych i Rusi Halickiej. Współpraca Bolesława i jego rodziny z franciszkanami sprawiła, że stali się oni w końcowych latach panowania Bolesława i w następnych dziesięcioleciach głównymi propagatorami zjednoczenia Polski w oparciu o Kraków. Troszcząc się o kolonizację wiejską i odbudowę miast na prawie niemieckim (m. in. lokacja Krakowa w 1257) po zniszczeniach w czasie najazdów tatarskich (1242 oraz 1259, w czasie którego Bolesław schronił się do Sieradza), Bolesław zdobywał oparcie w wójtach miejskich, którzy byli na poły przedsiębiorcami lokacji miejskich, na poły lennymi urzędnikami książęcymi. Odzyskał wpływ na kapitułę krakowską, doprowadzając po śmierci Prandtoty do elekcji na biskupa swego kanclerza Pawła z Przemankowa, choć ten nie miał święceń kapłańskich. Rachuby Bolesława na posłużenie się w ten sposób organizacją kościelną dla wzmocnienia władzy monarszej i ewentualnej odbudowy względnej jedności Polski zawiodły. Gdy w 1271 Bolesław wraz z posiłkami wielkopolskimi, mazowieckimi i halickimi uderzył w interesie Węgier na Śląsk Opolski, aby uniemożliwić pomoc księcia opolskiego Władysława dla Przemyśla Ottokara II, zaatakowanego przez króla Węgier Stefana V, wywołało to oburzenie wśród rycerstwa małopolskiego, nie zainteresowanego tą wyprawą. Wyzyskała to małopolska opozycja możnowładcza, niezadowolona z desygnowania przez Bolesława na swego następcę Leszka Czarnego, co ograniczało wpływ możnych, który w pełni ujawniłby się, gdyby po bezpotomnej śmierci Bolesława doszło do elekcji. Pozyskawszy dla swych planów księcia opolskiego, przy poparciu biskupa Pawła, a zapewne i czeskim, opozycja możnowładcza wywołała bunt przeciw Bolesławowi, powołując Władysława na tron krakowski. Bolesław przy współpracy z Bolesławem Pobożnym, z księciem wielkopolskim Przemysłem II, Leszkiem Czarnym i księciem czerskim Konradem zgniótł bunt i w odwetowej wyprawie zniszczył Opolszczyznę aż po Odrę (1273). Jednocześnie wszakże, dostrzegając osłabienie Węgier nawiązał stosunki przyjacielskie z Przemyślem Ottokarem, rozszerzając dzięki temu swe wpływy na Dolny Śląsk, za co musiał zapłacić udziałem w wojnie Ottokara z Rudolfem I Habsburgiem (1278). Umierając Bolesław przekazał swe księstwo Leszkowi Czarnemu, zgodnie z poprzednią desygnacją.


[literatura:]
• Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa 1968.


• GRUPA RODZINNA: BOLESŁAW V WSTYDLIWY
      mąż Bolesław V Wstydliwy

     żona Kunegunda; Kinga
     ślub 1239
 urodzona 5-03-1234
   zmarła 24-07-1292 Stary Sącz, jako klaryska
pochowana Stary Sącz
   ojciec Bela IV
    matka Maria Laskaris

• SKRÓCONY WYWÓD PRZODKÓW: BOLESŁAW V WSTYDLIWY
1 Bolesław V Wstydliwy ur. 21-06-1226 zm. 7-12-1279 książę polski


2 Leszek Biały ur. 1186/1187 zm. 23-11-1227 ks. sandomierski, krakow.
3 Grzymisława zm. 14-06-1258


4 Kazimierz II Sprawiedliwy ur. 1138 zm. 5-05-1194 książę krakowski
5 Helena zm. 1202/1206
6 Ingwar zm. 1212 wielki książę kijowski


8 Bolesław III Krzywousty ur. 20-08-1085 zm. 28-10-1138 książę polski
9 Salomea ur. p. 1101 zm. 27-07-1144
10 Rościsław I Michał zm. 14-03-1167 wielki książę kijowski
12 Jarosław zm. 1174 kijowski 1174


16 Władysław I Herman ur. ok. 1043 zm. 4-06-1102 książę polski
17 Judyta ur. 1056/1058 zm. 25-12-1085
18 Henryk hrabia Bergu
19 Adelajda hrabina Möchental
20 Mścisław I ur. 1076 zm. 15-04-1132 wielki książę kijowski
21 Krystyna zm. 18-01-1120
24 Izjasław II; Izasław II ur. 1096 zm. 13-11-1154 w.ks. kijowski
25 N.N. zm. 1151


32 Kazimierz I Odnowiciel ur. 25-07-1016 zm. 28-11-1058 książę polski
33 Dobronega Maria ur. p. 1012 zm. 1087
34 Wratysław II zm. 14-01-1092 król Czech
35 Adelajda ur. 1040 zm. 27-01-1062
40 Włodzimierz II Monomach ur. 1053 zm. 19-05-1125 wielki książę kijowski
41 Gyda
42 Inge I zm. 1112 król Szwecji
43 Helena
48 Mścisław I ur. 1076 zm. 15-04-1132 wielki książę kijowski
49 Krystyna zm. 18-01-1120


64 Mieszko II Lambert ur. 990 zm. 10-05-1034 król Polski
65 Rycheza; Ryksa zm. 21-03-1063 królowa polska
66 Włodzimierz I Wielki zm. 15-08-1015 wielki książę kijowski
67 N.N. zm. 14-08-1018
68 Brzetysław I książę czeski
70 Andrzej I zm. 6-12-1060 król Węgier
71 Anastazja zm. po 1070
80 Wsiewołod I ur. 1129/1130 zm. 13-04-1093 wielki książę kijowski
81 Irena zm. 1067 księżniczka bizantyjska
82 Harold II ur. 1022 zm. 1066 król Anglii
84 Stenkil zm. 1066 król Szwecji
96 Włodzimierz II Monomach ur. 1053 zm. 19-05-1125 wielki książę kijowski
97 Gyda
98 Inge I zm. 1112 król Szwecji
99 Helena


128 Bolesław I Chrobry ur. 966/ 967 zm. 17-06-1025 król Polski
129 Eminilda zm. 1017
130 Herenfried Ezzon zm. 1034 palatyn lotaryński
131 Matylda zm. 1025
132 Światosław I zm. 972 wielki książę kijowski
140 Vaszoly; Wasyl zm. 1038
142 Jarosław I Mądry ur. ok. 980 zm. 20-02-1054 wielki książę kijowski
143 Ingegerda; Anna zm. 10-02-1050 księżniczka szwedzka
160 Jarosław I Mądry ur. ok. 980 zm. 20-02-1054 wielki książę kijowski
161 Ingegerda; Anna zm. 10-02-1050 księżniczka szwedzka
162 Konstantyn cesarz bizantyński
164 Godwin hrabia Wessexu
168 Ragnwald jarl z Westgotlandii
170 Edmund zm. ok. 1056 król Szwecji
171 Astryda
192 Wsiewołod I ur. 1129/1130 zm. 13-04-1093 wielki książę kijowski
193 Irena zm. 1067 księżniczka bizantyjska
194 Harold II ur. 1022 zm. 1066 król Anglii
196 Stenkil zm. 1066 król Szwecji


256 Mieszko I ur. ok. 922 zm. 25.05. 992 książę polski
257 Dubrawka; Dobrawa zm. 977 księżniczka czeska
258 Dobromir ks. zachodniosłowiański
262 Otto II ur. 955 zm. 983 cesarz rzymski
263 Teofano zm. 991 księżniczka bizantyjska
264 Igor Rurykowicz zm. 945 wielki książę kijowski
265 Olga; Helena zm. 969 księżna kijowska
280 Michał
284 Włodzimierz I Wielki zm. 15-08-1015 wielki książę kijowski
285 Rogenda
286 Olaf III Skötkonung zm. 1021/1022 król Szwecji
287 Astryda
320 Włodzimierz I Wielki zm. 15-08-1015 wielki książę kijowski
321 Rogenda
322 Olaf III Skötkonung zm. 1021/1022 król Szwecji
323 Astryda
340 Olaf III Skötkonung zm. 1021/1022 król Szwecji
384 Jarosław I Mądry ur. ok. 980 zm. 20-02-1054 wielki książę kijowski
385 Ingegerda; Anna zm. 10-02-1050 księżniczka szwedzka
386 Konstantyn cesarz bizantyński
388 Godwin hrabia Wessexu
392 Ragnwald jarl z Westgotlandii
394 Edmund zm. ok. 1056 król Szwecji
395 Astryda

• LITERATURA: BOLESŁAW V WSTYDLIWY

• Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki. Warszawa 1996.
• Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa 1968.

reklamy


© 1998-2024 Jurek wstecz